Przewodnik turystyczny

HISTORIA ROWERU

„Rower jest wielce okej. Rower – to jest świat.”

Zacznijmy od informacji ciekawych, lecz nie do końca potwierdzonych, dotyczących rzekomych początków dziejów roweru.

Zgodnie z nimi historia roweru może być znacznie dłuższa niż nam się wydaje. Pierwsze szkice pojazdu,przypominającego dzisiejszy rower odnaleziono podobno wśród notatek Leonarda da Vinci. Dokładny szkic wehikułu z 1493 roku miał być dziełem ucznia Leonarda – Giana Giacomo Caprottiego. Niestety, naukowcy nie mają pewności co do autentyczności tego rysunku.

Nieco łatwiejsza do zweryfikowania wzmianka, dotycząca powstania prototypu roweru, pochodzi z XVIII wieku. W 1791 roku hrabia de Sivrac miał rzekomo zaprezentować w Palais-Royal w Paryżu dwukołowy pojazd, zwany célérifère. Wspomniał o nim, w 1891 roku w swojej książce, znany francuski dziennikarz Louis Baudry de Saunier. Obecnie wiemy już, że célérifère był w rzeczywistości pojazdem czterokołowym i w dodatku – najprawdopodobniej ciągnionym przez konie.

Po powyższych ciekawostkach, pora, dla odmiany, przejść do faktów potwierdzonych.

Pierwszy udokumentowany prototyp roweru pochodzi z 1816 roku. Skonstruował go niemiecki baron Karl von Drais de Sauerbrun. Pojazd Karla von Draisa wprawiało się w ruch odpychając się nogami od ziemi. Dlatego też baron nazwał swój wynalazek – Laufsmachine – maszyną do biegania. Prasa ochrzciła go jednak – od nazwiska konstruktora – drezyną.

Z początku Laufsmaschine była mocno niedoskonała. Baron von Drais nieustannie udoskonalał jednak swój wynalazek. Wyposażył go w końcu w, połączony z kierownicą, obrotowy widelec przedni, dzięki któremu kierowca mógł skręcić, nie schodząc z pojazdu. Wehikuł ten osiągał prędkości od 10 do 15 km/h.

Maszyna do biegania została opatentowana w 1818 roku – był to oficjalnie pierwszy dwukołowy, sterowany przez człowieka pojazd.

Pierwszy napęd rowerowy pojawił się w 1839 roku. Szkocki kowal Kirkpatrick MacMillan wymyślił mechanizm napędowy, dzięki któremu nie trzeba już było odpychać się nogami od podłoża. Zainstalował on z przodu pojazdu dwa ruchome ramiona przymocowane za pomocą prętów do tylnego koła. Wprawienie kół w ruch wymagało oparcia stóp na ramionach i wciskania ich na przemian.

Wynalazek Szkota nie zrobił oczekiwanej kariery.

Era rowerów zaczęła się dopiero wraz z zastosowaniem mechanizmu korbowego. Kierowca wprawiał pojazd w ruch, obracając pedałami. Przełomu tego dokonali w 1861 roku Francuzi: właściciel warsztatu produkującego wózki dziecięce – Pierre Michaux oraz mechanik – Pierre Lallement. Pojazd Michauxa i Lallementa nazwany został welocypedem.

Pierwszy model welocypedu ważył aż 50 kg. Drewniane koła pojazdu obito żelazem. Zamiast drewnianych żerdzi, łączących koła, zastosowano stalowe pręty.

Zadania ulepszenia welocypedu podjął się, pod koniec lat 60., James Starley, młody brygadzista z fabryki maszyn do szycia Josiaha Turnera. Starley przede wszystkim znacząco zmniejszył wagę pojazdu. Skonstruował bicykl z wielkim przednim kołem i malutkim – tylnym. Średnica koła napędowego (przedniego) bicykla wynosiła 100-150cm. Pojazd mógł osiągać prędkości od 20 do nawet 40 km/h.

Jazdę na bicyklu uznać można za prawdziwy sport ekstremalny. Częste wypadki pierwszych bicyklowych kolarzy kończyły się poważnymi złamaniami, trwałym kalectwem, a nawet i utratą życia.

W 1873 roku Harry John Lawson skonstruował pierwszy model roweru z łańcuchem i przekładnią. Swój pojazd nazwał on bicykletką. Bicykletka, choć niepopularna, okazała się być bardzo ważnym ogniwem w ewolucji roweru. W połowie lat 80. XIX wieku, bratanek Jamesa Starleya, John Kempa Starley, opracował model z łańcuchem, przekładnią, bezpośrednio skręcaną kierownicą i kołami jednakowej wielkości. Rowery Starleya (o nazwie „Rover”) były szybkie i bezpieczne.

Kolejnym krokiem milowym w historii roweru było wynalezienie przez Johna Dunlopa pneumatycznego ogumienia. Zastąpiło ono, z korzyścią dla komfortu jazdy i uzyskiwanych prędkości, stosowane dotychczas opony z pełnej gumy.

Torpedo, czyli wolnobiegowa piasta rowerowa, zostało wprowadzone w 1902 roku przez niemieckiego mechanika Ernsta Sachsa. W tym samym czasie swoją przekładnię (początkowo dwu-, a później trzybiegową) opatentowali Henry Sturmey i James Archer.

W 1933 roku powstał prototyp roweru górskiego. Prawdziwy rozkwit modeli rowerów górskich przypadł jednak na lata 70. W tej dziedzinie szczególnie zasłużył się Gary Fischer – kolarz przełajowy, uznawany za ojca kolarstwa górskiego.

XX wiek to dla roweru okres stabilizacji. Nie pojawiają się już rewolucyjne zmiany konstrukcyjne na miarę tych z wieku XIX. Ustalona w początku XX stulecia konstrukcja roweru jest ciągle doskonalona, między innymi poprzez konsekwentne zmniejszanie wagi pojazdu, wykorzystywanie nowych materiałów do jego budowy, wprowadzanie lepszych amortyzatorów, hamulców, etc.